Learning Sundanese (Rarangkén Tukang -keun)

3. Rarangkén Tukang -keun
Guna jeung harti rarangkén tukang –keun di antarana:

1. ”Alungkeun ka leuwi kuya téh.”
Rarangkén –keun dina kecap alungkeun gunana ngawangun kecap pagawéan (pasip) anu hartina ’nitah supaya dilakukeun.’
Conto séjéna: kawihkeun, tinggalkeun, jeung balangkeun

2. ”Tuliskeun upama aya nu penting téh, ambéh teu poho.”
Rarangkén –keun dina kecap tuliskeun gunana ngawangun kecap pagawéan (pasip) anu hartina ’nitah supaya di....’
Conto séjéna: catetkeun, gambarkeun

3. ”Lamun hésé dibukana mah, ruksakkeun wé koncina.”
Rarangkén –keun dina kecap ruksakkeun gunana ngawangun kecap pagawéan (pasip) anu hartina ’nitah supaya dijieun jadi.’
Conto séjéna: leutikkeun, ancurkeun, jeung lemeskeun

4. ”Ambéh singset, sarungna beubeurkeun.”
Rarangkén –keun dina kecap beubeurkeun gunana ngawangun kecap pagawéan (pasip) anu hartina ’nitah supaya dipaké...’
Conto séjéna: kongkorongkeun, tiungkeun, jeung sarungkeun


4. Rarangkén Tukang -na
Rarangkén tukang –na mibanda alomorf -ana jeung –nana.

- Rarangkén –na robah jadi –ana upama ngantét kana:

1. Wangun dasar anu geus dirarangkénan ku –eun.
Contona: bawaeun + -na ------> bawaeunana
                dahareun + -na ------> dahareunana

2. Wangun dasar anu geus dirarangkénan ku –an.
Contona: tiluan + -na ------> tiluanana
                 kabéhan + -na  ------> kabéhanana

3. Wangun dasar nu geus dirarangkénan ku –keun.
Contona: nyatetkeun + -na ------> nyatetkeunana
                mawakeun + -na ------> mawakeunana

- Rarangkén –na jadi –nana uapama ngantét di antara:
dua jeung éta:

dua + -na ------> duanana
éta + -na ------> étanana

Guna jeung harti rarangkén –na, di antarana:
1. ”Bajuna geus kotor.”
Rarangkén –na dina kecap bajuna gunana ngawangun kecap barang nu hartina ’milik’.
Conto séjéna: sapatuna, calanana, imahna, jeung kabogohna

2. ”Ayeuna pun nini téh tos tujuhna.”
Rarangkén –na dina kecap tujuhna gunana ngawangun kecap barang nu hartina ’nincak kana waktu ...’.
Conto séjéna: tiluna, opatpuluhna

3. ”Paingan tara ka dieu, atuda geus aya gantina.”
Rarangkén –na dina kecap gantina gunana ngawangun kecap barang nu hartina ’hal nu tangtu.’
Conto séjéna: daunna, balikna, jeung alusna


5. Rarangkén Tukang –ing/ning
1) Rarangkén tukang –ing dipaké upama ngantét kana wangun dasar anu ditungtungan ku konsonan.
Contona: mungguh + -ing ------> mungguhing
                 bakat + -ing ------> bakating

2) Rarangkén tukang –ning dipaké upama ngantét kana wangun dasar anu ditungtungan ku vokal.
Contona: éstu + -ning ------> éstuning
                kersa + -ning ------> kersaning

Guna jeung hartina:
”Bakating ku nyeri, hing baé atuh manéh na ceurik.”
-Rarangkén –ing/ning gunana ngawangun kecap pancén anu ngandung harti ’panganteb’
Conto séjéna: kersaning, éstuning, awahing, jeung mungguhing